Metoda Ruchu Rozwijającego
Potrzeba komunikowania ma podstawowe znaczenia dla rozwoju każdego dziecka i jest niewątpliwie najważniejszą potrzebą psychiczną człowieka. Komunikacja to droga do poznania samego siebie i rzeczywistości, która nas otacza, do zrozumienia i umysłowego uporządkowania świata. Jest sposobem odkrycia i wypróbowania własnych możliwości, wywieraniu wpływu na innych przy użyciu znaków. Niestety współczesny świat charakteryzuje nieumiejętność komunikowania się. Dotyczy to również naszego systemu edukacyjnego. Bowiem podstawowym problemem procesu dydaktycznego jest porozumienie się.
Rozwijanie skutecznych sposobów komunikowania się nauczyciele z dziećmi i dzieci między sobą jest wstępnym warunkiem edukacji. Najpierw nauczyciel powinien nauczyć różnych sposobów komunikacji z dziećmi zarówno werbalnych jak i niewerbalnych. Umiejętność odczytywania tych komunikatów ułatwi nauczycielowi poznać dziecko i zbliżyć się do niego. Ten skuteczny sposób posługiwania się językiem nazywa się kompetencją komunikacyjną. W procesie komunikowania się zwracamy uwagę nie tylko na to co mówimy, ale również w jaki sposób. Dla słuchających mają znaczenie wyrazy twarzy, postawa, gesty, cała mimika mówiącego. Te dodatkowe elementy dodają dopiero pełnego znaczenia przekazywanym słowom.
Komunikacja niewerbalna odgrywa istotną rolę w porozumiewaniu się międzyludzkim, ponieważ służy do komunikowania ludzkich postaw i emocji, jest uzupełnieniem komunikatów werbalnych i może być używana do zastępowania wypowiedzi.
Odczytywanie niewerbalnych komunikatów jest szczególnie ważne w odniesieniu do dzieci.
Komunikaty obejmują zachowania ekspresyjne (zwykle nieświadome, służą do wyrażania stanów wewnętrznych- charakterystyczne dla dzieci młodszych) oraz zachowania komunikacyjne (celowe, świadome, odnoszą się do relacji człowiek- człowiek).
Proces edukacji dzieci w wieku przedszkolnym powinien być uwarunkowany właściwościami rozwojowymi dzieci. Uczenie, które ma wartość rozwijającą powinno uwzględniać wszystkie sfery rozwoju dziecka. W historii były okresy traktowania oddzielnie różnych sfer rozwoju człowieka, a w związku z tym propagowanie oddzielnego oddziaływania na sferę psychiczną i fizyczną. Obecnie zagadnienie związku pomiędzy psychiką i motoryką rozumie się bardzo szeroko, jako powiązanie ruchu z całokształtem procesów poznawczych i emocjonalno- motywacyjnych, zarówno w obrębie diagnostyki jak i terapii.
Jedną z metod mających na celu usprawnianie i zharmonizowanie współdziałania motoryki i psychiki jest metoda Weroniki Sherborne, która w latach sześćdziesiątych wypracowała system ćwiczeń, mający zastosowanie we wspomaganiu prawidłowego rozwoju dzieci i korygowaniu jego zaburzeń. Ćwiczenia te znane są pod nazwą Ruch Rozwijający. Nazwa ta wyraża główną ideę metody: posługiwanie się ruchem jako narzędziem wspomagania rozwoju psychoruchowego dziecka i terapii tego rozwoju.
Ćwiczenia te wywodzą się z naturalnych potrzeb dziecka, które są zaspakajane w kontakcie z dorosłymi w trakcie ta zwanego „baraszkowania”. Podstawowe założenia metody Weroniki Sherborne to rozwijanie przez ruch świadomości własnego ciała i usprawniania ruchowego, świadomości przestrzeni i działania w niej oraz dzielenia przestrzeni z innymi ludźmi i nawiązywanie z nimi bliskiego kontaktu. Udział w ćwiczeniach metodą Weroniki Sherborne ma na celu stworzyć dziecku okazję do poznania własnego ciała, usprawnienia motoryki, poczucia swojej siły, sprawności i w związku z tym możliwości ruchowych. Ponieważ dzięki temu zaczyna mieć ono zaufanie do siebie, zyskuje też poczucie bezpieczeństwa. Podczas ćwiczeń ruchowych dziecko może poznać przestrzeń, w której się znajduje, przestaje być ona dla niego groźna, czuje się w niej bezpieczniej, staje się bardziej aktywne, przejawia większą inicjatywę, może być twórcze.
Metoda ta jest wykorzystywana do pracy z dziećmi zdrowymi, jak i z różnymi zaburzeniami rozwoju m.in. dla dzieci upośledzonych umysłowo, dzieci z wczesnym mózgowym porażeniem dziecięcym, dzieci autystycznych, z zaburzeniami emocjonalnymi i zaburzeniami zachowania, dzieci głuchych, niewidomych. Ruch Rozwijający Weroniki Sherborne, ma pomóc dziecku w poznaniu siebie, w zdobyciu do siebie zaufania, w poznaniu innych i nauczeniu się ufania im, a dalej – poprzez nabywanie pewności siebie i wiary we własne możliwości – w nauczeniu się aktywnego i twórczego życia. Do tego dysponujemy przede wszystkim ruchem i możliwością bliskiego, fizycznego kontaktu z drugim człowiekiem. Jeżeli naprawdę będziemy rozumieć cel tych zajęć, to ich forma i propozycje różnych ćwiczeń będą się nam nasuwały same.
Planowane zajęcia prowadzone metodą Ruchu Rozwijającego muszą uwzględniać prawidłowości rozwoju emocjonalnego i społecznego dziecka oraz rozwoju procesu grupowego, a także możliwości i ograniczenia psychofizyczne dzieci, wynikające z zaburzeń ich rozwoju. Program zajęć dla całej grupy powinien uwzględniać zarówno potrzeby grupy, jak i indywidualne potrzeby dzieci. Grupa nie powinna być zbyt liczna. Najbardziej komfortowe warunki zapewnia grupa licząca 6 – 14 dzieci, ale w przypadku oddziaływań profilaktycznych liczebność grupy może wynosić około 25 – 28 dzieci. Wiek nie jest ograniczony: mogą to być dzieci w wieku niemowlęcym, jak i dorośli.Najczęściej jednak pracuje się z dziećmi w wieku przedszkolnym, i szkolnym. Dobrze jest, gdy każdemu dziecku można zapewnić starszego lub dorosłego partnera. Rolę partnerów dzieci młodszych z powodzeniem mogą pełnić dzieci starsze. Metodę Weroniki Sherborne można zaliczyć do niewerbalnych treningów interpersonalnych. Zajęcia w grupie są szansą na zdobywanie i wzbogacanie doświadczeń społecznych. Mogą pomóc dzieciom w nauce bycia z innymi, czerpania satysfakcji z różnych form kontaktów społecznych. Metoda Weroniki Sherborne jest metodą ogromnie uniwersalną, o wielu możliwościach jej stosowania. Jest ona skuteczna jako metoda terapeutyczna, daje się też z powodzeniem wykorzystać w profilaktyce, może być pomocna w poszerzaniu doświadczeń psychologicznych i społecznych osób zainteresowanych własnym rozwojem. Metoda ta bywa wykorzystywana jako wstępny etap da innych zajęć terapeutycznych, np. dla dzieci mających trudności w czytaniu i pisaniu, czy jako część programu terapii psychologiczno-logopedycznej dzieci jąkających się lub psychoterapii dzieci nerwicowych. Metoda Weroniki Sherborne może być w zakresie profilaktyki dobra formą pomocy dzieciom, młodzieży, dorosłym w różnych sytuacjach trudnych.
Oto lista potrzeb człowieka, których realizacja jest możliwa poprzez Metodę Ruchu Rozwijającego: poczucia bezpieczeństwa, rozluźnienia, relaksu, rozładowania napięcia, „dawania” i „brania”, akceptacji samego siebie, poczucia siły i własnej wartości, bliskiego kontaktu z innymi ludźmi, poczucia własnej energii, satysfakcji związanej z wysiłkiem fizycznym, mobilizacji do pokonywania trudności, do sprawdzania się w trudnej sytuacji, poznania swojego ciała, odkrywania własnych możliwości, odczucia energii własnej i energii drugiego człowieka , zaufania do siebie i innych, doznawania przyjemności, radości, zabawy, bliskości fizycznej drugiego człowieka, więzi z grupą ,akceptacji swojego ciała, spontaniczności, pewności siebie, poczucia partnerstwa. Doświadczenia z ruchem w tej metodzie dostarczają przeżyć, które mogą wspomagać rozwój umiejętności komunikacyjnych (rozumianych tu jako kompetencja komunikacyjna).